Artikel beoordeeld en goedgekeurd door Dr Ibtissama Boukas, arts gespecialiseerd in huisartsgeneeskunde
Bent u geopereerd? ruggengraat, buik of ledematen? Voelt u meer dan nodig ondraaglijke pijn bij een beetje druk of een schouderklopje? Zijn de door de arts voorgeschreven pijnstillers minder effectief geworden? Nou, misschien heb je last van hyperalgesie.
In dit populaire artikel wordt alles uitgelegd wat u moet weten over hyperalgesie, waarbij de nadruk wordt gelegd op de mechanismen van optreden en hoe u deze kunt verlichten.
Ga direct naar het gedeelte dat u interesseert
Definitie
We spreken van hyperalgesie (of hyperalgie) wanneer een persoon een overmatige gevoeligheid voor pijn heeft, dat wil zeggen, hij voelt overmatige pijn die normaal niet zo sterk zou moeten zijn.
Over het algemeen is het een stoornis in het functioneren van de hersenen, de ruggengraat (centraal zenuwstelsel) of zenuwen (perifere zenuwstelsel).
Verschil tussen hyperalgesie en allodynie
Hoewel beide termen zijn geclassificeerd onder: neuropathische pijn, vertegenwoordigen ze twee verschillende symptomen.
Allodynie is een spontane pijn die wordt gevoeld tijdens een duidelijk niet-pijnlijke stimulus zoals een streling, een aanraking terwijl in hyperalgesie de pijn die aanvankelijk gevoeld moest worden tijdens een pijnlijke stimulus (druk met een naald bijvoorbeeld) wordt versterkt.
Wat is het mechanisme van het ontstaan van pijn?
Voordat we het hebben over de fysiologische disfuncties die kunnen leiden tot hyperalgesie, moeten we begrijpen hoe pijn in het lichaam optreedt.
Pijn is inderdaad een onaangenaam gevoel dat wordt gevoeld tijdens feitelijke of potentiële weefselbeschadiging. Het optreden van pijn is een complex zenuwverschijnsel waarbij elektrofysiologische en neurochemische processen betrokken zijn.
Drie opeenvolgende stadia zijn essentieel voor het ontstaan van pijn in het lichaam:
De eerste stap omvat zenuwpijnreceptoren die nociceptoren worden genoemd. Ze bevinden zich in perifere organen zoals spieren, huid, inwendige organen (ingewanden).
Tijdens een stimulus (druk van een naald op de huid) wordt de zenuwimpuls dan gegenereerd op het niveau van de nociceptor en vervolgens doorgegeven aan de perifere zenuwvezel.
De tweede fase is die van de overdracht van zenuwimpulsen naar het centrale zenuwstelsel (ruggenmerg). Op dit niveau kan de zenuwboodschap worden gewijzigd (geblokkeerd, versterkt) en vervolgens worden doorgegeven aan de hersenen, die deze in een pijnlijk gevoel veranderen. Dit laatste onderdeel vormt dus de derde fase.
Wat zijn de mechanismen van het optreden van hyperalgesie?
Zoals hierboven vermeld, is hyperalgesie te wijten aan een storing van het zenuwstelsel. Verschillende mechanismen kunnen aan de basis liggen van deze disfunctie, maar we kunnen drie hoofdmechanismen identificeren.
Zenuwweefselbeschadiging na een operatie of trauma: in dit geval is de nociceptieve stimulus langdurig en de ontsteking intens.
Consumptie van hoge doses pijnstillers zoals opioïden (morfine, oxycodon, hydromorfon)
Perifere of centrale zenuwbeschadiging
Al deze drie mechanismen hebben ongeveer hetzelfde werkingsmechanisme. Ze verhogen de nociceptorresponsdrempel en daardoor wordt de pijn intenser.
Hyperalgesie kan beschadigde weefsels aantasten. In dit geval spreken we van primaire hyperalgesie. Het kan ook de gezonde weefsels rond de inflammatoire laesie bereiken. Dit wordt secundaire hyperalgesie genoemd.
Bij primaire hyperalgesie geven de aangetaste weefsels chemicaliën af die de intensiteit van de ontsteking zelf verergeren, en als gevolg daarvan wordt een milde stimulus die naar verwachting minimale pijn veroorzaakt veel intenser gevoeld. Het niveau van pijnactivatie is daarom lager en de latentietijd verlaagd.
Aan de andere kant, bij secundaire hyperalgesie, zijn het de weefsels of organen rond de ontstekingszone die reageren. Pijn in gezond peri-laesieweefsel wordt veroorzaakt door sensibilisatie van aangrenzende zenuwvezels door een fenomeen dat bekend staat als axonreflex of neurogene ontsteking.
Tijdens neurogene ontsteking worden neurochemicaliën afgegeven door de perifere pijnstimulus in gewonde weefsels. Deze stoffen diffunderen naar aangrenzende zenuwvezels die niet zijn aangetast door de ontsteking en veroorzaken daarom hetzelfde pijnlijke gevoel. Dit fenomeen wordt ook wel olievlekhyperalgesie genoemd.
Kortom, een verlaging van de nociceptieve drempelEen verhoogde opwinding door organisch letselEen remming verminderd door het nemen van opioïdenEen uitbreiding van de grootte van het receptieve veld naar gezonde weefsels rond een laesie en a blijvende synaptische reorganisatie leidend tot een chroniciteit van pijn zijn de verschillende mechanismen van hyperalgesie.
Oorzaken van hyperalgesie?
Uit al het bovenstaande kunnen we op een niet-uitputtende manier enkele oorzaken van hyperalgesie noemen.
Dit zijn accidenteel weefseltrauma (snee, kneuzing, botbreuk, verpletteringstrauma), traumatische zenuwbeschadiging, chirurgisch trauma, brandwonden, tumoren, radiotherapie.
Met betrekking tot het geval van opioïden is een opioïd-geïnduceerde hyperalgesie beschreven (in het Engels: Opioïd-geïnduceerde hyperalgesie of OIH). Door complexe neurochemische mechanismen (die hier niet kunnen worden gedetailleerd), merken we op dat langdurige consumptie van opioïden leidt tot een toename van pijngevoeligheid.
Het is een complicatie van chronische opioïde therapieën, maar verschilt van opioïde verslaving.
symptomen
Bij hyperalgesie is de pijn die na een stimulus wordt gevoeld intens, acuut en transfixerend.
Als het gaat om het bereiken van een inwendig orgaan, kan deze pijn diep, krampachtig zijn. De patiënt ervaart continu of met tussenpozen pijn.
Het wordt verergerd door beweging, hoesten, lachen, diep ademhalen of tijdens verbandwisselingen. Deze laatste kenmerken komen meer overeen met postoperatieve hyperalgesie.
Wanneer het een hyperalgesie is vanwege de aanwezigheid van een tumor, is de pijn intens en permanent.
Diagnostisch
De arts diagnosticeert hyperalgesie door te zoeken naar mobiliteitspijn. Het zal nodig zijn om het pijnniveau klinisch te kwantificeren, te zoeken naar een steeds grotere inname van pijnstillers en chronische restpijn.
Indirecte symptomen kunnen ook worden geïdentificeerd, zoals angst, tekenen van depressie, slapeloosheid, gevolgen voor het dagelijks leven, inclusief professionele en sociale activiteiten, enz.
Bij volwassenen kunnen verschillende schalen de arts de intensiteit van pijn beoordelen. Dit zijn de visueel analoge schaal (VAS) en de numerieke schaal (EN) die pijn kwantificeren van 0 tot 10.
Er is ook de Simple Verbal Scale (EVS). Wat dit laatste betreft, worden de volgende punten toegekend op basis van de intensiteit van de door de patiënt gevoelde en uitgedrukte pijn: Afwezige pijn = 0; lage pijn = 1; matige pijn = 2; ernstige pijn = 3; extreem ernstige pijn = 4. Patiënt heeft pijnbehandeling nodig als EVS ≥ 2.
Behandeling: Hoe hyperalgesie verlichten?
Geneesmiddelen
Bepaalde medicijnen kunnen door de arts worden voorgeschreven om hyperalgesie te verlichten.
Dit zijn:
– Antidepressiva
– anti-epileptica (gabapentine) of pregabaline
– pijnstillers, gewoonlijk pijnstillers genoemd
– ontstekingsremmend
– lokale verdovende crèmes of gels
– lidocaïne pleisters
Transcutane elektrische zenuwstimulatie
Een andere oplossingsbenadering die wordt gebruikt door fysiotherapeuten is transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS).
Deze techniek maakt gebruik van een zwakke laagfrequente stroom om pijn te verminderen door elektroden op de huid te plaatsen. Een sessie kan twintig minuten tot een paar uur duren, afhankelijk van de intensiteit van de pijn en er kunnen meerdere sessies op een dag worden uitgevoerd (hoewel zeldzaam).
De patiënt kan worden opgeleid om deze behandeling poliklinisch (thuis) en op aanvraag te gebruiken. Bij het aanbrengen van de elektroden kan de patiënt een licht tintelend gevoel krijgen.
Andere mogelijke benaderingen om hyperalgesie te verlichten zijn:
Stimulatie van het ruggenmerg door een elektrode in de ruimte tussen het wervelkanaal en de dura mater (buitenste laag van het ruggenmerg)
Blokkering of neuronale ablatie (ablatie door radiofrequentie, cryoablatie): Deze methode maakt het mogelijk om de werking van de zenuwen te remmen door koude of elektromagnetische golven te gebruiken.
Preventie van hyperalgesie bij chirurgisch trauma
Het gebruik van locoregionale anesthesie tijdens chirurgische ingrepen maakt het mogelijk om perifere nociceptieve impulsen te stoppen en centrale sensitisatie te verminderen, wat leidt tot een vermindering van postoperatieve hyperalgesie.
Bovendien vermindert het gebruik van lidocaïne en ketamine in combinatie met algemene anesthesie het risico op postoperatieve hyperalgesie aanzienlijk. Deze medicijnen maken het mogelijk om opiaten te besparen, dat wil zeggen de postoperatieve consumptie van morfine tot een minimale dosis te verminderen en daardoor pericicatriciale hyperalgesie te verminderen. Deze medicijnen werken nog tot vier dagen in het lichaam nadat ze zijn gestopt.
Ten slotte zal het ook nodig zijn om onnodige en langdurige blootstelling aan opiaten te vermijden en snelle en dramatische veranderingen in de dosis te vermijden.
Conclusie
Hyperalgesie of hyperalgesie is de overmatige gevoeligheid voor pijn tijdens een matige stimulus.
Het wordt veroorzaakt door disfunctie van het centrale of perifere zenuwstelsel door drie hoofdmechanismen: zenuwweefselbeschadiging na accidenteel of chirurgisch trauma, perifere of centrale zenuwbeschadiging en het gebruik van hoge doses opioïden.
Het beheer van hyperalgesie omvat verschillende modaliteiten, maar de beste oplossing is preventie.
